آی یو دی مخفف کلمه “وسیله داخل رحمی” (Intrauterine device) است. استفاده ازدستگاه آی یو دی IUD یکی از بهترین روش‌ها برای افرادی است که به دنبال راهی مطمئن برای پیشگیری از بارداری ناخواستههستند.
آی یو دی IUD از جمله روش‌های برگشت پذیر با اثر گذاری طولانی مدت در جلوگیری از بارداری است و در دو دهه اخیر بسیار مورد توجه بانوان قرار گرفته است. IUD در واقع دستگاه کوچک میله‌‌‌ای شکل است که درون رحم گذاشته می‌شود البته قرار گیری آن درون رحم حتما باید به وسیله متخصص زنان صورت گیرد. عملکرد آی یو دی بدین شکل است که با ترشح نوعی پروژسترون مصنوعی به نام پروژستین از لقاح تخمک و اسپرم جلوگیری می‌کند و بدین ترتیب مانع از بارداری می‌شود .
به طور کلی دو نوع‌‌‌ای یو دی IUD هورمونی و غیرهورمونی وجود دارد که در ادامه به توضیح آنها می‌پردازیم.
آی یو دی IUDهای هورمونی
آی یو دی‌های هورمونی یکی ازانواع آی یو دی IUD هستند که با آزادسازی هورمون مصنوعی پروژسترون به نام پروژستین، مانع از لقاح اسپرم و تخمک می‌شوند. هورمون‌های موجود در آی یو دی هورمونی غشاء دهانه رحم را ضخیم تر می‌کنند، با ضخیم تر شدن این غشا مسیر اسپرم برای رسیدن به تخمک بسته می‌شود. و از بارداری جلوگیری می‌کند.
نازک کردن پوشش رحم یکی دیگر از عملکردهای پروژستین می‌باشد که در این صورت امکان کاشته شدن تخمک در رحم و به دنبال آن بارداری تقریبا به صفر می‌رسد. مدل‌های مختلف هورمونی عبارتند از:
- اسکایلا (Skyla) که طول عمر آن سه سال است.
- لیلتا (Liletta) با طول عمر چهار سال
- کایلینا (kyleena) با طول عمر پنج سال
- میرنا (mirena) که تا شش سال از بارداری جلوگیری می‌کند.
آی یو دی IUDهای غیرهورمونی یا مسی
در این نوع آی یو دی IUD، هورمونی در کار نیست ولی در عوض با آسیب رساندن به اسپرم، مانع از رسیدن آن به تخمک می‌شوند. همچنین با وجود آی یو دی‌های غیرهورمونی در رحم، تخمک‌های سالم فرصت رشد کردن پیدا نمی‌کنند و در صورت رشد از بین می‌روند.
این روش جلو گیری از بارداری در کشور‌های غربی مثل آمریکا زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد. جالب است بدانید با به کارگذاری آی یو دی غیرهورمونی، می‌توانید حداقل ده سال از بارداری خود جلوگیری نمایید. برخی از متخصصین زنان و زایمان از این نوع آی یو دی IUD در موارد اورژانسی نیز استفاده می‌کنند چرا که این دستگاه بعد از قرار گرفتن در رحم بلافاصله شروع به کار می‌کند و میزان خطای بسیار پایینی دارد.
بهترینآی یو دی کدام است؟
همانطور که گفته شد‌‌‌ای یو دی IUDها در دو نوع مختلف هورمونی و غیرهورمونی وجود دارند. هر کدام از آنها در مدل‌ها و برندهای مختلف تولید و به بازار عرضه می‌شوند. به دلیل محبوبیتی که دستگاه‌‌‌ای یو دی IUD در بین خانم‌ها دارد، امروزه در حدود 10 درصد از بانوان در دنیا برای پیشگیری از بارداری ناخواسته از آن استفاده می‌کنند.
شاید برای شما نیز این سوال که بهترین نوع کدام است، پیش آمده باشد. در جواب این سوال باید بگوییم انتخاب برای افراد مختلف، متفاوت است و بنابر تصمیم پزشک متخصص صورت می‌گیرد. بدین ترتیب که پزشک با توجه به پرونده پزشکی فرد، اولویت‌های شخصی او و نوع و سبک زندگی که دارد و با در نظر گرفتن عوارض جانبی احتمالی، بهترین‌‌‌ای یو دی IUD را برای متقاضی تجویز می‌کند.
درصد خطایآی یو دی IUD
همانطور که گفتیم یک آی یو دی IUD بسته به نوع و جنس آن بین 3 تا 10 سال عمر می‌کند، میزان خطای آن کمتر از یک درصد است. برخی از آی یو دی‌ها تنها 0.2 درصد خطا دارند و همین باعث شده تا این روش تبدیل به یکی از محبوب ترین روش‌های جلوگیری از بارداری شود. اما باید همواره با پزشک خود مشورت کنید و مراقبت‌های بعد از قرار دادن دستگاه IUD را بیاموزید . زیرا در صورت بروز خطا و یا جابجایی آی یو دی احتمال بارداری وجود دارد.
مزایای آی یو دی‌های هورمونی
اولین مزیت آی یو دی IUDهای هورمونی، تاثیر پذیری بسیار بالای آنها است. همچنین تاثیرگذاری نوع هورمونی آن نسبت به نوع غیرهورمونی آن بیشتر است. افرادی که از این نوع‌‌‌ای یو دی استفاده می‌کنند از قاعدگی منظم تری نسبت به سایرین برخوردارند، جالب است بدانید IUDهای هورمونی به دلیل وجود هورمون در آنها موجب کاهش خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها از جمله سرطان رحم می‌شوند.
مزایای آی یو دی‌های غیرهورمونی
از آنجایی که این نوع آی یو دی IUD عاری از هر گونه هورمون است، برای تمامی‌افراد مناسب و کاملا بی خطر می‌باشد. به دلیل عملکرد سریع بعد از گذاشتن دستگاه در رحم، در بسیاری موارد به عنوان یک روش اورژانسی و اضطراری برای پیشگیری از بارداری مورد استفاده قرار می‌گیرد. آی یو دی IUDهای غیر هورمونی طول عمر بیشتری نسبت به نوع هورمونی دارد به طوری که برخی از آنها حداقل 10 سال عمر می‌کنند.
به طور کلی مزایای‌‌‌ای یو دی IUDها بیشتر از معایب آنها است . یکی از دلایل محبوبیت این دستگاه‌های جلوگیری از بارداری ناخواسته علاوه بر تاثیرگذاری بالا، مقرون به صرفه بودن آنها می‌باشد. افراد با گذاشتن دستگاه‌‌‌ای یو دی دیگر نگران خطاهای انسانی از قبیل فراموش کردن مصرف قرص‌های ضد بارداری و یا استفاده از کاندوم نیستند. کارایی بالا و پیشگیری طولانی مدت از مهمترین مزایای‌‌‌ای یو دی IUDهای هورمونی و غیرهورمونی است که باعث شده بسیاری از بانوان آن را به سایر روش‌های جلوگیری از بارداری ناخواسته ترجیح دهند.
معایب استفادهآی یو دی IUD
از جمله معایب آی یو دی IUD ، احساس درد شدید در زمان قرار دادن آن داخل رحم و همچنین احتمال ابتلای زوجین به بیماری‌های جنسی و عفونت‌های مقاربتی است چرا که آی یو دی IUD مانند کاندوم از افراد در مقابل این بیماری‌های آمیزشی محافظت نمی‌کند. افرادی که از IUD استفاده می‌کنند ممکن است دچار عفونت در لگن شوند. اگر دستگاه آی یو دی در داخل رحم خود کار گذاشته اید و علائمی‌از قبیل تب و لرز یا درد و گرفتگی در زیر شکم دارید در اسرع وقت به پزشک خود مراجعه نمایید چرا که احتمال اینکه به عفونت لگن مبتلا شده باشید، زیاد است و باید حتما درمان شوید.
در برخی موارد ممکن است وجود‌‌‌ای یو دی منجر به سوراخ شدن دیواره رحم شود که با درد شدید و خونریزی همراه است، در چنین مواقعی باید به پزشک مراجعه کنید تا در صورت لزوم با جراحی‌‌‌ای یو دی را بیرون بیاورد، البته این مورد بسیار کم اتفاق می‌افتد. ممکن است با علائم تکان خوردن دستگاه‌‌‌ای یو دی مواجه شوید و احساس کنید که از رحم بیرون آمده است که احتمال آن یک به هزار است ولی اگر برای شما اتفاق افتاد هیچ جای نگرانی نیست و عوارضی را به دنبال ندارد ولی باید در اسرع وقت با مراجعه به بیمارستان‌‌‌ای یو دی IUD را خارج نمایید چون در صورت جابجایی آن ممکن است باردار شوید و در این صورت احتمال سقط جنین و یا عفونت‌های شدید دستگاه تناسلی وجود دارد.
منبع : Healthline